Hashimoto — objawy, leczenie i dieta

Hashimoto co to za choroba? 

Hashimoto — co to takiego? Choroba Hashimoto, znana też potocznie po prostu jako “Hashimoto” jest schorzeniem o podłożu autoimmunologicznym. 

Co to znaczy? Zapalenie tarczycy Hashimoto powstaje, gdy układ odpornościowy produkuje przeciwciała, które „atakują” i niszczą gruczoł tarczowy. W przebiegu Hashimoto zniszczeniu ulegają komórki pęcherzykowe tarczycy, co prowadzi do niedoboru hormonów tarczycy (trójjodotyroniny – T3 i tyroksyny – T4) i niedoczynności. Co ciekawe, Hashimoto u mężczyzn występuje ok. 6 razy rzadziej niż u kobiet, to kobiety są więc najczęstszymi pacjentkami lekarzy zajmujących się tą przypadłością.

Dlaczego choroba tarczycy Hashimoto nosi taką właśnie nazwę, a nie nazywa się po prostu autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy? Związane jest to z  historią choroby odkrytej i oficjalnie opisanej przez japońskiego naukowca — doktora Hakaru Hashimoto. Szczegóły swoich badań opublikował on w roku 1912 w niemieckim czasopiśmie poświęconym chirurgii. W momencie publikacji doktor Hashimoto miał zaledwie 31 lat [2]. 

Hashimoto diagnozuje się na podstawie wyników badań hormonów tarczycy (obniżone fT3 i fT4), TSH (podwyższone) oraz tzw. autoprzeciwciał: anty-TPO (podstawowe, przesiewowe badanie w diagnostyce Hashimoto) oraz anty-Tg (dodatkowe narzędzie diagnostyczne, gdy wynik anty-TPO jest prawidłowy). Przydatne w diagnostyce jest także USG tarczycy [1].

Hashimoto dieta

Co jeść przy Hashimoto? I, co dla wielu osób jeszcze bardziej istotne: czego nie jeść przy Hashimoto? W przypadku tej choroby zastosowanie mają wszystkie ogólne zalecenia dla osób z niedoczynnością tarczycy, o czym pisaliśmy w tym artykule. Ponieważ jest to choroba autoimmunologiczna, dieta przy Hashimoto powinna działać przeciwzapalnie [3].

Co to oznacza w praktyce? Łagodząca objawy Hashimoto dieta powinna być bogata w przeciwzapalne kwasy omega-3. Ważne w kontekście żywieniowym są zarówno ich źródła roślinne (pestki dyni, siemię lniane, nasiona chia, orzechy), zawierające kwas alfa-linolenowy, jak i źródła zwierzęce (łosoś, pstrąg tęczowy, makrela, śledź, węgorz), które dostarczają kwasów EPA i DHA. Obok omega-3 o potencjał antyoksydacyjny organizmu dba również witamina C. Jest ona antyoksydantem i ma wpływ na zachowanie potencjału oksydacyjnego w komórkach tarczycy, odpowiada także za syntezę tyrozyny, której niedobór powoduje niedoczynność tarczycy. Dzienne zapotrzebowanie można spokojnie zrealizować, jedząc warzywa i owoce każdego dnia, dlatego suplementacja kwasu askorbinowego nie jest w większości przypadków konieczna.

Co jeszcze warto uwzględnić w codziennych posiłkach? Dieta w Hashimoto powinna zawierać pochodzące z roślin związki o potencjale przeciwzapalnym. Chodzi  zwłaszcza o polifenole — zawarte m.in. w owocach jagodowych antocyjany, katechiny z zielonej herbaty czy też obecny w ciemnych winogronach resweratrol. Niezwykle korzystne są również związki z grupy karotenoidów — w tym beta-karoten, a także likopen obecny w pomidorach i przetworach pomidorowych. 

Dieta w chorobie Hashimoto może przynieść dodatkowe korzyści, jeśli wzbogacimy ją w produkty fermentowane — chociażby kefir, jogurt naturalny, maślankę, kimchi, kombuchę, czy ogórki kiszone. Są one bogate w probiotyki, które wpływają na właściwy stan nabłonka jelitowego oraz mikrobiotę jelitową i mają niebagatelne znaczenie w zmniejszaniu nasilenia stanu zapalnego i reakcji autoimmunologicznych [1,4].

Łagodząca objawy Hashimoto dieta: czego nie wolno jeść?  Wokół tego pytania narosło tak wiele mitów, że lista produktów, których podobno „nie wolno” jeść jest długa. Sprawdźmy, ile jest prawdy w mitach i które produkty zostały (często niesłusznie) oskarżone o pogarszanie stanu osób z chorobą Hashimoto:

• Warzywa kapustne, czyli m.in. kapusta, brokuły, kalafior, kalarepa, jarmuż, rzepak czy gorczyca

Ich obecność w diecie może ograniczać produkcję hormonów tarczycy, w szczególności gdy masz problem z niewystarczającym spożyciem jodu. Ze względu na wysoką wartość odżywczą warzyw kapustnych zdecydowanie nie warto całkowicie eliminować ich z diety. Na pewno warto natomiast zwrócić uwagę na właściwą obróbkę termiczną i odpowiednio wysokie spożycie jodu.

• Gluten

Na pytanie: „jaka dieta przy Hashimoto?” wiele osób odpowiada: bezglutenowa. Czy to słuszne stwierdzenie? Nie do końca! 

Gluten jest białkiem występującym w największej ilości w ziarnach pszenicy, żyta oraz jęczmienia. Wśród pacjentów z chorobą Hashimoto, faktycznie często obserwuje się współwystępowanie celiakii, a więc choroby wymagającej eliminacji glutenu z diety. Uważa się więc, że istnieje związek pomiędzy nietolerancją glutenu a autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy. Jeżeli chorujesz na Hashimoto, diagnostyka w kierunku  celiakii i nietolerancji glutenu jest warta rozważenia — obecnie jest ona zalecana u wszystkich dzieci z chorobą Hashimoto, badania naukowe wskazują jednak, że warto ją wykonywać również u dorosłych [5,6]. Jeżeli wynik takiego testu będzie dodatni, należy zastosować dietę bezglutenową (w tym miejscu warto zaznaczyć, że dieta bezglutenowa w celiakii jest dietą na całe życie). W badaniach naukowych wykazano ponadto, że dieta bezglutenowa u osób ze współwystępującą z celiakią chorobą Hashimoto ma pozytywny wpływ na obniżenie stężeń autoprzeciwciał związanych z tarczycą (anty-TPO, anty-Tg) [7]. 

A co z osobami, u których Hashimoto nie wiąże się z celiakią ani nietolerancją glutenu? W metaanalizie z roku 2020 możemy przeczytać, że dieta bezglutenowa faktycznie ma pozytywny wpływ na obniżenie przeciwciał przeciwtarczycowych — ale tylko u chorych ze współwystępującą celiakią [7]. Na ten moment nie istnieją przekonujące dowody na to, że do poprawy dochodzi również u pacjentów bez celiakii, którzy chorują jedynie na Hashimoto. Warto też pamiętać, że dieta bezglutenowa jest często niedoborowa w składniki odżywcze — w tym żelazo, cynk i błonnik, a bogata w nasycone kwasy tłuszczowe. Jej stosowanie bez wyraźnej potrzeby nie jest więc wskazane ani uzasadnione.

• Soja

Soja to kolejny produkt obwiniany często o pogorszenie funkcjonowania tarczycy — niektórzy mówią wręcz o soi jako o produkcie zakazanym przy niedoczynności tego narządu. Owszem, istnieją pewne dowody na to, że mieszanki mleczne oparte o białko sojowe mogą powodować problemy z tarczycą u niemowląt — tylko że najnowsze dowody wskazują, że nie chodzi tu o wszystkie niemowlęta, a jedynie te, u których występuje wrodzona niedoczynność tarczycy [8].

A co z dorosłymi chorującymi na niedoczynność? Faktycznie wydaje się, że teoria przemawia za eliminacją soi z diety — a to ze względu na fakt, że tzw. fitoestrogeny obecne w soi mają zdolność hamowania działania enzymu — perosksydazy tarczycowej i przez to, obniżania produkcji hormonów tarczycy. A co z praktyką? Wyniki opublikowanej w roku 2019 metaanalizy wskazują, że spożycie soi wpływa na nieznaczne podwyższenie poziomów TSH przy jednoczesnym braku zmian w stężeniach fT3 i fT4 [9]. Takie wyniki oznaczają, że włączanie do diety produktów sojowych nie ma istotnego wpływu na pogorszenie funkcji tarczycy u osób zdrowych i osób z subkliniczną niedoczynnością tarczycy (w takim przypadku mamy zwykle do czynienia z normalnymi poziomami fT3 i fT4 przy podwyższonym stężeniu TSH). U osób z pełnoobjawową niedoczynnością, efekty spożycia soi mogą być bardziej istotne — nie znaczy to jednak, że każda, nawet niewielka ilość soi powinna wywoływać przerażenie. Jedyne, o czym należy pamiętać, to unikanie łączenia produktów sojowych z hormonami tarczycy przyjmowanymi w formie leków — i odczekanie co najmniej kilku godzin między lekiem a ewentualnym posiłkiem zawierającym soję. Takie postępowanie jest konieczne, ponieważ soja może zaburzać wchłanianie syntetycznej tyroksyny. 

• Przetworzona żywność i pokarmy zawierające cukier

Ograniczenie tego rodzaju produktów zawsze przynosi korzyści, a w przypadku chorób autoimmunologicznych te korzyści są szczególnie istotne. Po pierwsze, produkty bogate w cukier czy izomery trans mogą wzmagać stan zapalny — który u osób z chorobami autoimmunologicznymi i tak jest już nasilony. Po drugie — u osób z niedoczynnością tarczycy często obserwowane są podwyższone poziomy „złego cholesterolu”, upośledzona tolerancja glukozy i insulinooporność. W związku z tym włączanie do diety produktów bogatych w cukier, izomery trans kwasów tłuszczowych i nasycone kwasy tłuszczowe będzie szczególnie niewskazane. 

Schudnij w Respo
pod okiem dietetyka!

Dopasuje Ci idealny plan zgodnie z Metodą Respo, jedyną w Polsce metodą odchudzania ze skutecznością potwierdzoną badaniami naukowymi.

Sprawdź pakiety z dietą

Hashimoto suplementy

Jak wygląda suplementacja przy Hashimoto? Dobra wiadomość jest taka, że większość składników odżywczych da się uzupełnić samą dietą, bez udziału suplementów. Jeśli jednak nie jesteś w stanie zawsze dbać o dobrze zbilansowana dietę albo badania laboratoryjne wskazują na niedobór danego składnika odżywczego, warto wziąć pod uwagę następujące, łagodzące objawy choroby Hashimoto suplementy:

• selen — suplementacja przy niedoborze / pod kontrolą lekarza (przekroczenie granicy między poziomem optymalnym a toksycznym jest bardzo łatwe),
• witamina D — suplementacja wskazana zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym lub przez cały rok, jeśli nie spędzasz zbyt dużo czasu na słońcu,
• kwasy omega-3 – suplementy kwasów omega-3 mają silne działanie przeciwzapalne, są więc szczególnie korzystne w przypadku osób z chorobami autoimmunologicznymi,
• probiotyki / synbiotyki — badania wskazują, że suplementacja synbiotykiem (probiotyk + prebiotyk) może poprawiać stan osób z niedoczynnością tarczycy [10].

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak działają poszczególne suplementy diety i kiedy warto je stosować, koniecznie zajrzyj do naszego artykułu o nadczynności i niedoczynności tarczycy. I pamiętaj: suplementy przy Hashimoto mogą być przydatne, nie można jednak zapominać, że podstawą jest zdrowa dieta, a suplementy diety nigdy nie powinny jej zastępować.

I na koniec, ciekawostka: jeśli przyjmujesz zawierający biotynę (witaminę B7) zestaw witamin przy Hashimoto pamiętaj, że może on fałszować wyniki badań krwi. Jak to możliwe? W badaniu analizującym stężenia hormonów tarczycy (m.in. fT4 i TSH) używana jest tzw. metoda biotyna i streptawidyna — a wysokie stężenia biotyny we krwi zaburzają jej działanie. Naukowcy zaobserwowali, że badania tarczycy wykonywane w trakcie przyjmowania biotyny wskazują (często fałszywie) na nieprawidłowości — a tydzień po odstawieniu leków wyniki ulegają normalizacji i niejednokrotnie okazuje się, że poziomy fT4 i TSH u pacjenta są jak najbardziej prawidłowe [11].

Masz Hashimoto i nie wiesz, jak ugryźć temat diety? Lepiej nie eksperymentuj i zgłoś się do ekipy, która pomogła już setkom osób dopasować idealną dietę w schorzeniach tarczycy. W Centrum Respo dobre samopoczucie i gubienie zbędnych kilogramów jest na wyciągnięcie ręki i Hashimoto nie jest przeszkodą w osiąganiu celów.

Piśmiennictwo: